Το πρώτο cd περιέχει τραγούδια ανατολίτικου ύφους από το 1925 ως το 1937, συνθετών όπως ο Σκαρβέκης, ο Ι.Χαλκιάς κ.α. Το δεύτερο cd χαρτογραφεί την «κλασική εποχή» του ρεμπέτικου, τα «πειραιώτικα» από το 1934-1946, με τραγούδια του Βαμβακάρη (Ο Συνάχης), του Γκόγκου, του Γιοβάν Τσαούς. Το τρίτο cd κατά σειρά περιλαμβάνει τραγούδια για ουσίες, τεκέδες, ζάρια κ.α. Και στο τέταρτο cd υπάρχει ό,τι απόμεινε από τη λογοκρισία της περιόδου 1937-1947, από το έργο του Παπαιωάννου, του Γενίτσαρη και πολλών άλλων μεγάλων δημιουργών.
Καταλαβαίνετε λοιπόν την έκπληξή μου και την περιέργεια μου για την συλλoγή αυτή, παρ' όλο που στην δισκοθήκη μου υπάρχουν εκατοντάδες από ρεμπέτικα τραγούδια, που δεν δίστασα ούτε στιγμή να την αγοράσω. Και μάλιστα στην εξευτελιστική τιμή των 8 €.
Παρατηρώντας την καλύτερα διαπίστωσα πως η συλλογή αυτή ήταν ηχογραφημένη στη Αγγλία απο την jsp records και η επιλογή των τραγουδιών έγινε απο κάποιον Άγγλο μουσικολόγο ερευνητή με το όνομα Ch. Howard, ο οποίος έκανε την επιλογή των 89 ρεμπέτικων τραγουδιών (σε πρώτες εκτελέσεις) που περιλαμβάνονται στα cd, καθώς επίσης και τα σχόλια στο ένθετο, που συνοδεύουν τα cd. Καθένα από τα 4 αυτά cd αποτελεί μια διαφορετική ενότητα με ερμηνευτές όπως ο ΚΑΛΥΒΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΕΛΙΑΣ, ΜΑΡΚΟΣ, ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ, Μ. ΝΙΝΟΥ, Ρ. ΑΜΠΑΤΖΗ, ΣΤΕΛΛΑΚΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ, ΜΠΑΤΗΣ, ΝΤΑΓΚΛΑΣ, ΠΑΓΙΟΥΜΤΖΗΣ, ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, ΡΟΖΑ, ΚΩΣΤΗΣ και πολλούς άλλους ρεμπέτες...
Καλό είναι όμως, πριν ακούσουμε τα τραγούδια αυτά, να πούμε δυό λόγια για το ρεμπέτικο.
Η ιστορία του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι αξιοπρόσεχτη από το γεγονός και μόνο ότι διαδραματίζεται σε τόσο στενό χρονικό διάστημα (περίπου 30-40 χρόνια) και ταυτόχρονα όμως έχει τόση μεγάλη επίδραση στην εξέλιξη του Ελληνικού τραγουδιού. Ίσως τελικά να αποτελεί τον "συνδετικό κρίκο" της μουσικής του 19ου και 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Πολλοί και διάφοροι παράγοντες συνέβαλλαν στην δημιουργία του ρεμπέτικου αλλά και στην διαμόρφωση του κατά την διάρκεια της μικρής "ζωής" του. Τα δημοτικά τραγούδια , η Βυζαντινή και Βαλκανική μουσική , η Τούρκικη και ανατολίτικη μουσική αλλά και άλλοι, κοινωνικού περιεχομένου παράγοντες, όπως ο τρόπος ζωής (τεκέδες, φυλακές , παρανομία) και μεγάλα ιστορικά γεγονότα (καταστροφή της Σμύρνης το 22 και το κύμα της προσφυγιάς, η βιομηχανική επανάσταση και η άνοδος -και αργότερα κάθοδος- της αστικής τάξης, οι διάφοροι πόλεμοι -1897, Β' παγκόσμιος, εμφύλιος-) διαμόρφωσαν εκτός των άλλων και την ρεμπέτικη μουσική. Πολλοί μελετητές και ιστορικοί χωρίζουν το ρεμπέτικο τραγούδι σε 3 περιόδους. Ο διαχωρισμός αυτός έχει μεγάλη σημασία για την κατανόηση του ρεμπέτικου γιατί κατά κάποιο τρόπο ακολουθεί την ιστορία της Ελλάδας και τα γεγονότα που συνέβησαν τότε. Έτσι χονδρικά το ρεμπέτικο τραγούδι χωρίζεται σε τρεις δεκαετίες (1922-1932, 1932-1942 και 1942-1952).-Στην πρώτη δεκαετία κυριαρχεί το Σμυρναίικο και ανατολίτικο στυλ στο ρεμπέτικο τραγούδι. Η καταστροφή της Σμύρνης και η προσφυγιά από την Μικρά Ασία εμπλουτίζουν το Ελληνικό τραγούδι με αμανέδες, ταξίμια, Σμυρνιές τραγουδίστριες και ανατολίτικα όργανα ( σάζι, σαντούρι, ούτι, κανονάκι). Τα καφέ-αμάν γίνονται κύριος φορέας αυτής της μουσικής και αρχίζουν οι πρώτες γραμμοφωνήσεις τραγουδιών (στην Αμερική ήδη από το 1910).-Στην δεύτερη δεκαετία έχουμε την αυθεντικότερη έκφραση του ρεμπέτικου τραγουδιού από τους μάγκες των μεγάλων αστικών κέντρων και την αντικατάσταση των ανατολίτικων οργάνων με μπουζούκι, μπαγλαμά και κιθάρα.
Την εποχή αυτή (30-40) η ρεμπέτικη μουσική αποτελεί τρόπο ζωής για τους ανθρώπους του περιθωρίου, της φτώχιας , τους αδικημένους από την κοινωνία, τους ναρκομανείς, τους φυλακισμένους.-Στην τρίτη δεκαετία αλλάζει το στυλ των τραγουδιών και κάνουν την εμφάνισή τους οι μουσικές ιδιοφυίες της εποχής (Τσιτσάνης, Βαμβακάρης, Χιώτης, Μητσάκης και άλλοι). Η μουσική γίνεται περισσότερο πολύπλοκη και δυσκολόπαιχτη. Είναι μια δύσκολη εποχή για τον Ελληνικό λαό. Η λέξη 'ρεμπέτης' προέρχεται από την τούρκικη λέξη 'ρεμπετ' που σημαίνει άτακτος, αλανιάρης. Οι ρεμπέτες ήταν άνθρωποι της φυλακής, της παρανομίας, του περιθωρίου, της φτωχολογιάς. Γενικά ήταν άνθρωποι κατατρεγμένοι, με βάσανα και με καημούς και απείχαν από τους ρυθμούς ζωής της 'πολιτισμένης' κοινωνίας. Είχαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, αναπτύξει έναν δικό τους τρόπο ζωής. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι ήταν και επικίνδυνοι ή εγκληματίες, απλώς στην πλειοψηφία τους είχαν αναπτύξει συνήθειες που έρχονταν σε σύγκρουση με τους νόμους του κράτους (κάπνισμα χασίς, φασαρίες κ.τ.λ.) και κατέληγαν πολλές φορές στη φυλακή. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το ρεμπέτικο τραγούδι γεννήθηκε στην φυλακή και στον τεκέ. Πράγματι η φυλακή και ο τεκές ήταν οι χώροι που οι ρεμπέτες έγραψαν και τραγούδησαν τα τραγούδια τους, τα βάσανα και τους καημούς. Απ' την φυλακή πέρασαν πολλοί γνωστοί σήμερα ρεμπέτες, άλλοι για μικροαδικήματα ενώ άλλοι όχι και έζησαν την φρίκη και τις δυσκολίες της. Εκεί με αυτοσχέδια όργανα (συνήθως μπαγλαμαδάκια που ήταν μικρά σε μέγεθος και κρυβόντουσαν εύκολα) έγραψαν πολλές μελωδίες και τραγούδησαν τον πόνο τους ,την αδικία της κοινωνίας και την ζωή τους. "Η φυλακή είναι σχολείο" λέει ένα παλιό μουρμούρικο τραγούδι. Γενικά, οι φυλακές αποτέλεσαν βασικό στοιχείο στην θεματολογία του ρεμπέτικου τραγουδιού. Ο δεύτερος σημαντικός χώρος ήταν ο τεκές. Οι ρεμπέτες και οι μάγκες των πόλεων είχαν την κακή συνήθεια του καπνίσματος χασίς. Στις αρχές του 20ου αιώνα μαζευόντουσαν στους τεκέδες όπου κάπνιζαν κατά ομάδες ναργιλέ με τούρκικο χασίς. Μέσα σε αυτούς τους αυτοσχέδιους πολλές φορές τεκέδες υπήρχαν οργανοπαίχτες που συνόδευαν την παρέα. Ο Μάρκος Βαμβακάρης στην αυτοβιογραφία του εξηγεί πως άρχισε να παίζει μπουζούκι και να γίνεται γνωστός μέσα σε τεκέδες. Η χρήση χασίς ,βέβαια, ήταν παράνομη αλλά οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν κατά γράμμα. Επί δικτατορίας Μεταξά, όμως, οι χρήστες χασίς κυνηγήθηκαν άγρια και φυλακίστηκαν. Οι μάγκες και οι ρεμπέτες κάπνιζαν χασίς σε λόφους ή και σε σπηλιές. Υπήρχαν βέβαια, και τα πιο σκληρά ναρκωτικά στον υπόκοσμο των πόλεων και μερικοί ρεμπέτες βούτηξαν σε αυτά , όπως ο Ανέστος Δελιάς που πέθανε από υπερβολική δόση ηρωίνης στα 28 του χρόνια. Οι ρεμπέτες όμως είχαν αναπτύξει την δική τους κοινωνία μέσα στην κοινωνία. Συγκεκριμένο ντύσιμο (κουτσαβάκηδες), ιδιαίτερη διάλεκτο (αργκό), αισθηματική ζωή πολυτάραχη. Οι πιο πολλοί είχαν τις δουλειές τους και προσπαθούσαν να τα βγάλουν πέρα. Η μουσική , βασικό κομμάτι της ζωής τους, ήταν μέσο έκφρασης των συναισθημάτων τους και έτσι μοιράζονταν τα προβλήματα με τους γύρω. Μερικά από αυτά τα προβλήματα , όπως η έλλειψη παιδείας, η φτώχια και το χαμηλό κοινωνικό επίπεδο βρήκαν, πιθανότατα, διέξοδο στο χασίς και τη μουσική. Παρόλα αυτά δεν έπαψαν να πιστεύουν στα ιδανικά τους. Η αξιοπρέπεια και η τιμή ήταν βασικό μέλημα τους, η αγάπη προς την γυναίκα και ιδιαίτερα προς την μάνα ξεχωριστή, η φιλία, η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια δείχνει την μεγαλοψυχία τους.Οι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με το ρεμπέτικο δεν ήταν μόνο οι μάγκες του Πειραιά. Υπήρχαν και οι Έλληνες πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας, οι οποίοι διατήρησαν το Σμυρναίικο στυλ στο ρεμπέτικο τραγούδι και συνδέθηκαν αρκετά με τους μάγκες των πόλεων (είχαν και αυτοί για παράδειγμα την συνήθεια του καπνίσματος χασίς). Τέλος, ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν οι γυναίκες του ρεμπέτικου τραγουδιού, που κι αυτές κρατάνε μια διαφορετική στάση σε σχέση με αυτήν της "καλής κοινωνίας" ή των γυναικών της υπαίθρου. Γυναίκες όπως η Στέλλα Χασκίλ, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, η Σωτηρία Μπέλλου (μεταπολεμικά), η Νταίζη Σταυροπούλου (ηχογράφησε μόνο 28 τραγούδια) ή οι τραγουδίστριες του Σμυρναίικου-ρεμπέτικου όπως η Αμπατζή, η Εσκενάζη, η Παπαγκίκα, η Πολίτισσα άφησαν το στίγμα τους στο ρεμπέτικο τραγούδι.
Σας εύχομαι να τα απολαύσετε δεόντως..!
"THE GREEK MUSIC FROM THE UNDERGROUND"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου